Stikstof is een bijzonder element. Al het leven op aarde heeft stikstof nodig om moleculen mee te bouwen, om zich daarmee te ontwikkelen, te kunnen groeien en voort te kunnen planten.
De natuurlijke stikstofcyclus is van grote schoonheid en houdt al vele miljoenen jaren de aarde in balans. Tot de mens deze balans doorbrak: de immer groeiende bevolking leidde tot meer en meer behoefte aan voedsel, producten en transport. Inmiddels is 1/3 van de totale stikstof die wereldwijd door alle vegetatie wordt opgenomen door de mens geproduceerd. Een indrukwekkende verstoring van de cyclus. Een groot deel van deze ‘kunstmest’ stroomt met de regen uit in grondwater, rivieren en oceanen en waait uit over het landelijke gebied en door onze steden.
Dit leidt tot aantasting van veel natuurlijke ecosystemen (waar wij ook weer afhankelijk van zijn) en tot directe aantasting van onze gezondheid (en dat van dieren). En het draagt bij aan de opwarming van de aarde. Welnu, hier is genoeg over gepubliceerd door gezaghebbende instituten. We weten hoe de verbanden in elkaar zitten en we kennen de publieke risico’s. We weten – om het nog anders te zeggen – wat de invloed is die stikstof op onze persoonlijke, publieke en natuurlijke weerstand en op de kwaliteit van leven heeft. Op de resilience dus van mens, samenleving en natuur (plant, dier en schimmel).
Een bescheiden selectie van publicaties die de zekerheden omtrent stikstof weergeeft:
-
- De Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten verwoordt de problematiek vanuit het perspectief van de natuur helder.
- De Gezondheidsraad rapporteert over de invloed van stikstof op onze gezondheid.
- Het Planbureau voor de Leefomgeving duidt de integrale benadering van de stikstofproblematiek,
- Het RIVM rapporteert over de vermestende depositie.
Publiek risicomanagement lijkt vanaf nu anders gedefinieerd te moeten worden. Niet het managen van het ‘effect van onzekerheid op doelbereiking’, maar het managen van ‘het effect van zekerheid op doelbereiking’. Deze doelbereiking kan worden beschouwd als de democratisch vastgelegde publieke waarden. Zij zijn helder verwoord in De Universele Verklaring van Rechten van de Mens, de 17 Werelddoelen voor duurzame ontwikkeling opgenomen in de 2030-agenda en in onze De Nederlandse Grondwet.
De Nederlandse Grondwet, Artikel 21. De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.
Publiek risicomanagement is geworden tot het managen van belangen (en de daarmee verbonden lobby’s), die zich tonen in allerlei gedaanten en vormen. Het is duidelijk dat met betrekking tot de aanpak van de stikstofproblematiek de politiek nu toch echt aan zet is om het land te gaan regeren zoals wij hebben afgesproken en de publieke waardedaling een halt toe te roepen.
Vandaag is het Prinsjesdag, een dag met hoop, een dag waarop de democratie wordt gevierd. Wij kijken uit naar de Troonrede, maar meer nog naar de daadkracht van bestuurlijk Nederland.
Jack P. Kruf 